
monografías
eltiempoentuojete
Clima e alimentación. A marea vermella
A miúdo escoitamos por parte das axencias de información que van pechar tal ou cal zona ou banco marisqueiro por mor dunha “marea vermella” que nos obriga a prescindir do noso querido marisco. Pois neste artículo poñemos en riba da mesa que a causa destas “mareas” e principalmente un proceso meteorolóxico do clima, que conta coa colaboración inestimable da orografía das rías de Galicia.
Qué son?
O fitoplancto son organismos microscópicos que forman parte da alimentación dos mellilóns, as vieiras, as ostras e demáis bivalvos. Teñen pouca capacidade de movimento e son transportadas por correntes mariñas. Por un proceso natural de crecimento excesivo (sobre todo dos dinoflaxelados) crean estas mareas, que non son mareas e non sempre teñen coloración vermella. Este sobrecrecimento ven asociada a algas productoras de toxinas, causantes dos problemas nas áreas de cultivo de moluscos.
A primeira vista este aumento nas cantidades de algas debería beneficiar o marisco (e de feito, faino). O malo é que os moluscos filtran estas algas. E se éstas levan toxinas, poden acumulalas durante longos periodos de tempo. Á maioría dos moluscos non lles representa problema algún. Pero ó consumidor humano pódelle crear un cadro clínico, que segundo a toxina, pode ser de distinta consideración. As tres toxinas máis atopadas en Galicia son:
- DSP: Todo para fora. Diarreas, nauseas, vómitos e dolor abdominal. Son as máis frecuentes. Os síntomas aparecen ás poucas horas e remiten en tres ou catro días.
- PSP: Teso coma unha vara. Dende o entumecemento e a picazón, ata episodios paralizantes da respiración. Moi perigosa.
- ASP: Eu xa paguei (creo…). Nesta toxina destacan os vómitos, espamos abdominais, desorientación e pérdida de memoria.
Cómo funciona en Galicia?
As augas costeiras de Galicia, e máis en concreto, o litoral atlántico, están cheas de fitoplancto. Cando sopra o vento do norte, ou nordés, empurra as augas superficiais cara fora das rías, hacia o mar. Estos “buratos” de auga que forma o vento, énchense de auga do fondo mariño, máis fria e moito máis rica en nutrientes. Iso fai que as especies do tipo dos mariscos abonden nestas augas.
Pero se despois do episodio de vento norte, entra repentinamente vento sur, ou outro vento predominante no clima de Galicia, éste fará que a temperatura do mar ascenda e favorecerá unha reproducción masiva de microorganismos. Moitas veces a formación sucede en augas portuguesas e é arrastrada polo vento do sur ata o interior das rías. E se este vento sur continúa por varias xornadas impide a rexeneración natural da auga e mantén á toxina pegada á costa, sen deixala sair das rías.
O control da marea vermella
Pero como todo ten solución, temos o INTECMAR (Instituto Tecnolóxico para o Control do Medio Mariño de Galicia) que analiza continuamente a calidade da auga (17.000 análises anuais, máis os de productores e depuradores) para determinar a presenza da toxina e tomar medidas previas á irrupción da marea vermella. A calidade do sistema pode facer que dous ou máis “campos marisqueiros” permanezan abertos ou pechados dentro dunha mesma ría.
O clima de Galicia sempre da unha de cal e unha de area. E neste caso, unha marea vermella causada polos dous ventos predominantes do país, nordés e suroeste. Éstes, combinados, poden deixarte sen esa mariscada planificada se non tes en conta a meteoroloxía. Ou ainda pior, sacarte o vicio para sempre…
